Αντιμετωπίζοντας δύσκολες καταστάσεις. (Μέρος 2ο)

Αρρώστια

Η αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων, εκτός του διαζυγίου ή του χωρισμού που αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο, αφορά και την αρρώστια στο οικογενειακό περιβάλλον.

Τι επιπτώσεις έχει ;

• Λειτουργικές
• Επαγγελματικές
• Ψυχολογικές
• Κοινωνικές

Έρευνες με γονείς που πάσχουν από κάποια νόσο δείχνουν να επηρεάζει πολλές πτυχές της παιδικής ανάπτυξης όπως:

• η σωματική
• η νοητική
• η κοινωνική
• η συναισθηματική και
• η συμπεριφορική ανάπτυξη

Τα παιδιά αυτά εμφανίζουν ψυχολογική υπερκόπωση καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν ποικίλες καταστάσεις. Αρχικά, την μειωμένη φυσική λειτουργικότητα του γονέα καθώς και την αίσθηση της απειλής απώλειας του γονέα. Επίσης, έρχονται αντιμέτωποι με τις αυξημένες υποχρεώσεις στο νοικοκυριό και την ανάληψη γονεϊκού ρόλου που δεν ταιριάζει στην ηλικία του. Οι υψηλές απαιτήσεις αυτονομίας του παιδιού μαζί με τις δραματικές αλλαγές της καθημερινής τους ρουτίνας αλλά και την σημαντική απώλεια οικονομικών πόρων έρχονται να μεγεθύνουν την δυσχέρεια της κατάστασης. Τέλος, εμφανίζεται ελλιπής επικοινωνία εντός της οικογένειας και έλλειψη συναισθηματικής διαθεσιμότητας των γονέων καθώς και αισθήματα ενοχής.

Ποία προβλήματα εμφανίζονται ποιο συχνά ως προς τον τύπο τους;

• Τα προβλήματα στο σχολείο
• Οι διαταραχές σωματοποίησης
• Τα μικρότερα παιδιά αντιμετωπίζουν το στρεσογόνο γεγονός, στρεφόμενα κυρίως στον υγιή γονέα
• Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι στρέφονται στους φίλους για κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη

Σε έρευνα επισημάνθηκε έντονα η σημασία που παίζουν οι παρακάτω συγκεκριμένοι παράγοντες. Αυτοί είναι η ποιότητα της συζυγικής σχέσης των γονέων , η σχέση του υγιούς γονέα με το παιδί πριν την εμφάνιση της νόσου αλλά και η ψυχική υγεία του ασθενούς γονέα.

Τι πρέπει να κάνουμε;

Το πιο σημαντικό από όλα είναι να μιλήσουμε με ειλικρίνεια. Με άλλα λόγια , να απαντήσουμε με ειλικρίνεια αλλά χωρίς πολλές λεπτομέρειες. Επίσης, ωφέλιμο είναι να εξηγήσουμε με απλά λόγια «Τι είναι ασθένεια» και να εκφράσουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα.

Μην αποκρύπτετε το γεγονός!

Τα παιδιά καταλαβαίνουν απόλυτα από το κλίμα της οικογένειας ότι κάτι δεν πάει καλά καθώς παρατηρούν τις διαφορές στις συμπεριφορές των οικείων τους. Είναι πολύ πιθανό να έχουν ακούσει συζητήσεις μας στο τηλέφωνο ή μέσα στο σπίτι. Επιπλέον, αντιλαμβάνονται τυχόν μεταβολές που συμβαίνουν στην εμφάνιση του αγαπημένου μας, στο σπίτι ως προς την παρουσία και την διαθεσιμότητα των γονέων απέναντι στο παιδί. Τέλος, όταν αποκρύπτεται το γεγονός είναι πιθανόν να απομονώνονται στους φόβους και τις φαντασιώσεις τους.

Έχει, συνεχίζοντας, παρατηρηθεί ότι η αβεβαιότητα των παιδιών, σχετικά με την πρόγνωση της νόσου επίσης αποτελεί προγνωστικό παράγοντα ψυχοπαθολογίας στο παιδί. Η υποκειμενική αντίληψη του παιδιού σχετικά με την νόσο μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα σ’αυτό, περισσότερο απ’ότι η αντικειμενική κρισιμότητα της ασθένειας της ίδιας.

Τι κάνουμε όταν πρόκειται να νοσηλευτεί ο γονιός;

• Ενημερώνουμε για την απουσία του γονιού
• Ενημερώνουμε με ποιους ανθρώπους θα βρίσκεται κατά την απουσία του γονιού
• Προετοιμάζουμε το παιδί για τις αλλαγές που μπορεί να προκύψουν στο πρόγραμμα του
• Το καθησυχάζουμε ότι μετά από μερικές μέρες θα είναι ο γονιός στο σπίτι, ότι θα έχει συχνή τηλεφωνική επικοινωνία με εκείνον και ότι αν θέλει μπορεί να τον επισκεφτεί (αν είναι εφικτό)
• Προετοιμάζουμε το παιδί χωρίς να το τρομάξουμε για τυχόν αλλαγές που μπορεί να υπάρξουν στην εμφάνιση του ύστερα από μία επέμβαση ή θεραπεία

Ο ρόλος του δασκάλου

Ο εκπαιδευτικός για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού που ζει σε μία οικογένεια με χρόνια σωματική ασθένεια είναι σημαντικό να παρέχει υποστήριξη και φροντίδα, να ενθαρρύνει το παιδί να αντιμετωπίζει το μέλλον με αισιοδοξία και να το παροτρύνει να αναλαμβάνει ευθύνες, με σκοπό την προώθηση της αυτονομίας του στο σπίτι. Επίσης, να προωθείται η αυτονομία του και στο σχολείο καθώς και η κοινωνική του ένταξη . Είναι σημαντικό, επιπλέον, οι γονείς να ενθαρρύνονται για να συνεργάζονται με κοινωνικές υπηρεσίες αλλά και στον έφηβο να διατίθεται επαγγελματικός προσανατολισμός με σκοπό την προετοιμασία για την επαγγελματική του αποκατάσταση.

*Επειδή έχει χρησιμοποιηθεί μεγάλη σε έκταση βιβλιογραφία, όποιος επιθυμεί μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μου για να του την προωθήσω.